Zamek w Suchej Beskidzkiej jest najcenniejszym zabytkiem miasta i całego regionu. Jego początki wiążą się z osobą Kaspra Castiglione, krakowskiego złotnika włoskiego pochodzenia, który w 1554 r. kupił Suchą od Stanisława Słupskiego, a dziesięć lat później otrzymał polskie szlachectwo wraz z nazwiskiem „Suski”, przybranym właśnie od nazwy tej miejscowości. To właśnie Kasper Castiglione-Suski wzniósł w Suchej murowany, piętrowy dwór obronny, który pół wieku później został włączony w południowe skrzydło rozbudowanej przez Piotra Komorowskiego rezydencji.
W 1614 roku zakończona została budowa kościoła ufundowanego przez właściciela dóbr suskich Piotra Komorowskiego. Po konsekracji świątyni (1624) fundator osadził tutaj kanoników regularnych lateraneńskich z kościoła Bożego Ciała w Kazimierzu, obecnie dzielnicy Krakowa. W latach 1624-1630 wybudowany został klasztor (obecna plebania) i zespół siedmiu kaplic.
Zabytek ten, położony na uboczu głównych dróg w niewielkiej śródgórskiej wsi Lachowice, jest rzadko odwiedzany przez turystów przemierzających szlaki Podbabiogórza. Tymczasem jest to jeden z najciekawszych przykładów sakralnej architektury drewnianej na południu Polski.
Obecna świątynia pod wezwaniem świętych Szymona i Judy została wzniesiona w latach 1760-65 na miejscu dwóch wcześniejszych z XV i XVI w. Drewniany kościół konstrukcji zrębowej (jedna z największych tego typu świątyń na Podkarpaciu) jest budowlą jednonawową, z dwoma bocznymi kaplicami i masywną, czworościenną wieżą konstrukcji słupowej, zwieńczoną baniastym hełmem z kilkustopniową latarnią. Przy wieży dobudowano soboty.
Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie dokonanej w latach 1828-1833. Budowla o korpusie trzynawowym, halowym jest utrzymana w stylu późnoklacystycznym. Jedynie opięte z zewnątrz szkarpami prezbiterium oraz kaplica, będące pozostałościami po dawnej świątyni, są barokowe. Nawy boczne oddzielają od nawy głównej arkady, sklepienie kościoła ma konstrukcję żagielkową.
Budowę kościoła pod wezwaniem Trójcy Świętej w Bieńkówce rozpoczęto w 1793 r., kiedy to we wsi została utworzona samodzielna parafia. Jest on kamienną budowlą barokową z masywną czworościenną wieżą na przedłużeniu nawy. W ołtarzu głównym zwraca uwagę łaskami słynący wizerunek Matki Bożej Bieńkowskiej nieznanego pochodzenia.
Kościół parafialny pod wezwaniem świętych Filipa i Jakuba został wzniesiony w latach 1838-1855. Ta murowana, jednonawowa świątynia z zamkniętym prostą ścianą prezbiterium oraz charakterystyczną wieżą jest interesującym przykładem stylu neoklasycystycznego, tzw. józefińskiego w architekturze. We wnętrzu zwraca uwagę klasycystyczny ołtarz główny, dzieło stolarza z miejscowości Waksmund na Podhalu, tzw. Cesarza.
Obecny, murowany kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja powstał w latach 1815-1825. Sidzińska świątynia została wzniesiona w tzw. stylu józefińskim, podobnie jak kościół w pobliskim Osielcu. Jest ona budowlą jednonawową z półkoliście zamkniętym prezbiterium i szerszą, trójprzęsłową nawą. Do prezbiterium dobudowano zakrystię i skarbczyk, zaś do nawy kruchtę i wieżę frontową.
Budowę kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Klemensa na tzw. Jastrzębiej Polanie (obecnie Zawoja Centrum) rozpoczęto w latach 1757-1759, jednak od tamtej pory był on wielokrotnie remontowany i odnawiany. Największa przebudowa, podczas której kościół został powiększony, miała miejsce w latach 80. XIX w. i obecny kształt świątyni pochodzi właśnie z tego okresu.
Początki wsi Wysoka łączone są z kolonizacją prowadzoną przez ród Jordanów z Zakliczyna. Jednak pierwsza zachowana wzmianka o wsi pochodzi z roku 1581, kiedy to Wysoka należała już do rodu Zebrzydowskich, z którymi to właśnie wiązać możemy powstanie wysockiego dworu. Kolejnymi jego właścicielami byli: Sierakowscy, Stadniccy, Larischowie, Borowscy (Wężykowie).
Urocze dwory i dworki, najczęściej gniazda rodzinne familii szlacheckich, są charakterystycznym elementem polskiego krajobrazu. Także na terenie powiatu suskiego, obok opisanego już dworu na Wysokiej, zachowało się kilka przykładów takiego budownictwa. Nie należą one może do najbardziej reprezentacyjnych tego typu obiektów w Polsce jednak niewątpliwie są również interesujące.
Sidziński skansen, będący przez wiele lat filią Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej, a od 2009 r. pozostający własnością Gminy Bystra-Sidzina, znajduje się w przysiółku Bińkówka. Początki skansenu datują się na 1963 r. Wtedy to oddano do zwiedzania pierwszy obiekt, jakim była zabytkowa chałupa Banasików z 1809 r., przeniesiona tu z Sidzinki Małej. Czytaj więcej: SKANSEN W SIDZINIE
Kategoria: Zabytki
Przy granicy Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoi Markowe Rówienki, na polanie, z której roztacza się piękny widok na Babią Górę, znajduje się niewielki skansen budownictwa regionalnego, powstały w 1973 r. z inicjatywy Józefa Żaka, długoletniego zasłużonego Prezesa Oddziału „Ziemi Babiogórskiej” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Suchej Beskidzkiej. Skansen, do dziś pozostający własnością PTTK, nosi imię swojego założyciela. Od czerwca 2020 r. bezpośrednią opiekę nad placówką pełni Babiogórskie Centrum Kultury im. dr U. Janickiej-Krzywdy w Zawoi. Skansen tworzą obecnie: trzy budynki mieszkalne, kuźnia, kapliczka i wolno stojący spichlerz z piwniczką oraz kapliczka z figura Matki Bożej.
Kategoria: Zabytki
Przyznać trzeba z żalem, że tradycyjna, regionalna zabudowa wiejska i małomiasteczkowa odchodzi już w zapomnienie a wraz z nią ginie niepowtarzalne piękno dawnego budownictwa drewnianego. Jednak dzięki wysiłkom wielu różnych osób i instytucji niektóre, najcenniejsze obiekty udało się uratować. Należą do nich opisane już wcześniej: kościoły w Lachowicach i Łętowni, karczma w Suchej i zabudowania tworzące skanseny w Sidzinie i Zawoi. Z pozostałych na szczególną uwagę zasługuje co najmniej kilka innych.
Kategoria: Zabytki
W każdej z miejscowości powiatu suskiego, przy głównych drogach, polnych ścieżkach, wśród łąk i na turystycznych szlakach, w centrach miejscowości i w odległych przysiółkach spotkać można kaplice, kapliczki, figury i krzyże przydrożne. Są one tu, na Podbabiogórzu, od wieków wpisane w krajobraz, a większość z nich to nie tylko znaki wiary chrześcjańskiej miejscowej społeczności ale także ślady historii mające swoją zabytkową wartość.
Kategoria: Zabytki
|